Nhiệm vụ chính của Huấn luyện viên (HLV) trưởng là lựa chọn cầu thủ và xây dựng chiến thuật cho đội tuyển. Đây là vị trí chịu nhiều áp lực, bởi tính chất quan trọng của chức vô địch và hạn chế về thời gian tập luyện với đội tuyển khi các cầu thủ chủ yếu thi đấu cho câu lạc bộ.
Gavriil Kachalin là người dẫn dắt Liên Xô giành chức vô địch đầu tiên vào năm 1960. Chưa từng có HLV nào bảo vệ được chức vô địch, và tất cả các nhà cầm quân vô địch đều dẫn dắt đội tuyển quốc gia của mình, ngoại trừ trường hợp duy nhất là HLV người Đức Otto Rehhagel đưa Hy Lạp lên ngôi vô địch năm 2004.
Hai HLV từng có kinh nghiệm thua và thắng trong trận chung kết EURO là Helmut Schön (vô địch năm 1972 và á quân năm 1976, đều với Tây Đức) và Berti Vogts (vô địch năm 1996 và á quân năm 1992, đều với Đức). Thú vị là Vogts là người duy nhất vô địch EURO với cả tư cách cầu thủ và HLV.
Berti Vogts, cựu hậu vệ của Borussia Mönchengladbach, từng là thành viên đội tuyển Tây Đức vô địch EURO năm 1972. Dù không được ra sân thi đấu tại giải đấu này (diễn ra ở Bỉ), Vogts đã có những đóng góp quan trọng sau khi giải nghệ. Ông là trợ lý HLV và cùng Đội tuyển Đức giành ngôi á quân tại World Cup 1992 ở Thụy Điển. Bốn năm sau, Vogts và Đức tiến thêm một bước khi lên ngôi vô địch EURO 1996 sau chiến thắng trước Cộng hòa Czech ở trận chung kết.
Helmut Schön và Vicente del Bosque là hai HLV hiếm hoi từng vô địch cả EURO và World Cup. Schön dẫn dắt Đức vô địch World Cup 1974 sau khi vô địch EURO 1972, còn del Bosque đưa Tây Ban Nha vô địch World Cup 2010 trước khi vô địch EURO 2012.
José Villalonga là HLV trẻ nhất vô địch EURO khi ông mới 44 tuổi 192 ngày, dẫn dắt Tây Ban Nha lên ngôi năm 1964. Ngược lại, Luis Aragonés là nhà cầm quân già nhất vô địch EURO khi ông 69 tuổi 336 ngày, cùng Tây Ban Nha đăng quang năm 2008.
Konstantin Beskov, vị HLV thua cuộc trong trận chung kết EURO năm 1964 ở tuổi 43 và 215 ngày, đến nay vẫn là chiến lược gia trẻ nhất từng góp mặt ở trận đấu cuối cùng của giải vô địch châu Âu. Điều thú vị là kỷ lục này có thể bị phá vỡ bởi hai nhà cầm quân trẻ tuổi đang được kỳ vọng tại EURO 2024: Domenico Tedesco (38 tuổi) của tuyển Bỉ và Julian Nagelsmann (36 tuổi) của tuyển Đức.
Joachim Löw và Lars Lagerbäck cùng nắm giữ kỷ lục dẫn dắt đội tuyển tham dự nhiều kỳ EURO nhất, với 4 lần. Bên cạnh đó, Löw còn là người nắm giữ kỷ lục về số trận dẫn dắt (21 trận) và số trận thắng nhiều nhất (12 trận) tại EURO, tính từ năm 2008 đến 2020.
Joachim Löw có lẽ đã định sẵn là người sẽ tạo nên những điều đặc biệt. Ông là người thứ 3 sau Otto Nerz và Erich Ribbeck trở thành HLV trưởng của đội tuyển Đức mà chưa từng khoác áo đội tuyển quốc gia. Ngay trận ra mắt, ông đã xua tan mọi nghi ngờ với chiến thắng thuyết phục 3-0 trước Thụy Điển. Bốn trận tiếp theo, Đức đều giữ sạch lưới và giành chiến thắng, qua đó Löw trở thành HLV đầu tiên của Đức đạt được thành tích này. Năm chiến thắng liên tiếp cũng là một kỷ lục mới.
Có lẽ đây chỉ là may mắn của người mới? Nhưng may mắn không thể đưa bạn đến trận chung kết EURO 2008, bán kết World Cup 2010 hay EURO 2012. Dù không thể vô địch ở những giải đấu đó, Löw đã học hỏi và biến những kinh nghiệm thành lợi thế tại World Cup 2014 ở Brazil. Sau đó, ông tiếp tục gặt hái thành công với chức vô địch Confederations Cup 2017. Tính đến khi chia tay ĐTQG Đức sau thất bại trước Anh ở vòng 1/8 EURO 2020, Löw đã dẫn dắt đội tuyển trải qua 196 trận đấu, giành được 124 chiến thắng, 39 trận hòa và chỉ thua 34 trận. Nói một cách ngắn gọn, ông là HLV xuất sắc nhất trong lịch sử bóng đá Đức.
Lars Lagerback là một trường hợp độc đáo không kém trong làng bóng đá thế giới. Ông có lẽ là vị HLV đội tuyển quốc gia thành công duy nhất chưa từng thi đấu chuyên nghiệp và cũng chưa từng dẫn dắt một câu lạc bộ chuyên nghiệp nào. Sinh ra trong gia đình kiểm lâm ở miền bắc Thụy Điển, Lagerback từng có thời gian ngắn ngồi dự bị trên băng ghế của Gimonas, một câu lạc bộ nhỏ, trước khi đảm nhận công việc hành chính tại CLB và tham gia đào tạo trẻ.
Tuy nhiên, những thành tích sau này đã cho thấy tài năng của Lagerback. Dưới sự dẫn dắt của ông, Thụy Điển đã giành quyền tham dự 5 giải đấu lớn liên tiếp trong giai đoạn 2000-2008. Tại World Cup 2002, họ đứng đầu "bảng tử thần" khi vượt qua cả Anh, Argentina và Nigeria. EURO 2004, Thụy Điển loại Italia ở vòng bảng và chỉ chịu dừng bước trước Hà Lan trên chấm luân lưu.
Sau Thụy Điển, ông lại trở thành người hùng của Iceland. Lagerback chính là nhân tố then chốt trong hành trình thần kỳ của đội bóng Bắc Âu này. Sau khi hụt vé dự World Cup 2014 trong gang tấc, Iceland đã tạo nên địa chấn tại EURO 2016. Họ đánh bại tuyển Anh của Roy Hodgson ở vòng 1/16 và trở thành hiện tượng của giải đấu.
Sự nghiệp của Lars Lagerback cho thấy tài năng và tầm nhìn chiến thuật có thể bộc lộ ở những người không theo con đường "thông thường" trong bóng đá. Ông là minh chứng cho việc HLV giỏi không nhất thiết phải có quá khứ lẫy lừng trên sân cỏ.